Ustawa o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” weszła w życie z początkiem
roku 2017.
Zgodnie z przepisami rodzinom, w których urodzi się żywe dziecko z ciężkim
i nieodwracalnym upośledzeniu albo nieuleczalną chorobą zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu, przysługuje jednorazowe świadczenie w wysokości 4 tys. zł. Nie jest ono uzależnione od dochodów.
Wniosek o wypłatę świadczenia należy złożyć w terminie 12 miesięcy od narodzin dziecka.
Podstawowym warunkiem wypłaty świadczenia jest zaświadczenie lekarskie potwierdzające ciężkie i nieodwracalne upośledzenia albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu.
Przepisy nie przewidują sformalizowanego wzoru takiego zaświadczenia. Wystawić je może lekarz specjalista z dziedziny położnictwa i ginekologii, perinatologii lub neonatologii.
Ponadto, podobnie jak w przypadku tzw. becikowego, aby otrzymać świadczenie, matka dziecka musi pozostawać pod opieką medyczną nie później niż od 10. tygodnia ciąży do porodu (aby to potwierdzić, powinna mieć zaświadczenie wystawione przez lekarza lub położną).
Jednorazowe świadczenie nie przysługuje, jeśli dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie (oznacza to np. dom pomocy społecznej) albo
w pieczy zastępczej. Świadczenie nie przysługuje również w przypadku urodzenia martwego dziecka.
Z wnioskiem o świadczenie może wystąpić matka, ojciec, a także opiekun prawny albo opiekun faktyczny (opiekun prawny to osoba, której sąd powierzył sprawowanie opieki nad dzieckiem; opiekun faktyczny to osoba, która faktycznie opiekuje się dzieckiem i złożyła do sądu wniosek o jego adopcję), jeśli ma prawo do świadczeń opieki zdrowotnej.
Jeśli dziecko nie pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z obojgiem rodziców – świadczenie dostaje ten rodzic, który opiekuje się dzieckiem.
Wniosek należy złożyć w urzędzie miasta/gminy lub ośrodku pomocy społecznej w miejscu zamieszkania (w niektórych gminach może to być inna jednostka organizacyjna gminy wyznaczona przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta).
Wzór wniosku został określony w rozporządzeniu ministra rodziny, pracy i polityki społecznej.
Świadczenie nie wlicza się do dochodu przy ustalaniu prawa do innych świadczeń, w tym do świadczeń z pomocy społecznej, świadczeń rodzinnych, świadczenia wychowawczego oraz świadczeń z funduszu alimentacyjnego.
Świadczenie powinno zostać wypłacone w ciągu jednego miesiąca – jeśli wniosek został prawidłowo wypełniony i był kompletny; w ciągu dwóch miesięcy – jeśli sprawa jest wyjątkowo skomplikowana i urząd poprosi o dodatkowe dokumenty lub wyjaśnienia.
Ustawa „Za życiem” przewiduje również m.in., że przewodnikiem po systemie wsparcia dla rodzin, w których urodzą się dzieci z niepełnosprawnością lub ciężką chorobą, będzie asystent rodziny, którego zadaniem będzie koordynowanie dostępnej pomocy.
